Ο Giuseppe Corbari κάνει Λειτουργία Κυριακής μπροστά από φωτογραφίες που εστάλησαν από τα μέλη της εκκλησίας του στο Giussano της Ιταλίας, τον Μάρτιο του 2020. Φωτογραφία: Piero Cruciatti/AFP/Getty Images

Γράφει ο Γιώργος Παππάς*

 

Πέντε χρόνια μετά- πέντε πράγματα που έμαθα/ περίμενα:

1. Οι φορείς της συστημικής επιστήμης δεν πρέπει να αφήνουν κενό στην πληροφόρηση του κοινού. Οι επαγγελματίες παραπληροφορητές προϋπήρχαν και εκμεταλλεύτηκαν αυτό το κενό διασπείροντας αμφιβολίες και ψεύδη σε καθημερινή βάση, εκμεταλλευόμενοι και εύπιστους που ένιωσαν πως βρήκαν κάποια αποστολή και σημασία ζωής ή διέξοδο στην δυσαρέσκειά τους. Η πληροφόρηση δεν μπορεί να γίνεται (μόνο) σε κλειστά συνέδρια, απαιτεί ενημερότητα για τα επιστημονικά δεδομένα, ικανότητα εκλαΐκευσης προφανώς, και μέτρο- η ενημέρωση δεν είναι για ατομική προβολή. Η πληροφόρηση επίσης απαιτεί να βγεις στην κοινωνία: να κατανοήσεις πως, για παράδειγμα, τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς ήταν μείζων χώρος μετάδοσης (αλλά πρέπει να χρησιμοποιείς τα ΜΜΜ για να το γνωρίζεις..), να αντικρούσεις τους παραπληροφορητές στα καφενεία, τα ΚΑΠΗ, και τα προαύλια των εκκλησιών (ακόμη και όσοι προσπαθήσαμε να πληροφορούμε μέσω του διαδικτύου εν μέρει ελιτισμό δείξαμε, ή, προς υπεράσπισή μας, δεν είχαμε πάντα τον απαραίτητο χρόνο και στήριξη).

2. Έγραψα ένα βιβλίο στην διάρκεια της πανδημίας, περισσότερο ως απόπειρα περαιτέρω εκλαΐκευσης κάποιων επιστημονικών δεδομένων για επιδημίες και λοιμώξεις, και εν μέρει ως μνήμη αυτών που περάσαμε, και κάποιων που χάθηκαν εξαιτίας του ιού. Από την αρχή που ο Κυριάκος Αθανασιάδης με παρακίνησε να το γράψω, του είχα πει πως ελάχιστοι θα ενδιαφερθούν να το διαβάσουν- ο κόσμος έμεινε σταθερά στο στάδιο της Άρνησης της πανδημίας από ένα σημείο και πέρα, σε μια συλλογική αμνησία (και το προαναφερθέν έλλειμμα επιστημονικής πληροφόρησης συνέβαλε στο να μην προχωρήσει στην Διαπραγμάτευση και την Αποδοχή). Σε αυτό το πλαίσιο ανθεί πλέον και ο αναθεωρητισμός για τα όσα ζήσαμε την προηγούμενη πενταετία- η άρνηση του σωτήριου του lockdown των ολίγων εβδομάδων της πρώτης φάσης (στο οποίο επιπρόσθετα έχουν χρεωθεί πλέον όλα τα κακά της μοίρας μας), η υποτίμηση των ζωών που έσωσε ο εμβολιασμός και η δυσφήμηση των εμβολίων και των μέσων ατομικής προστασίας όπως οι μάσκες.

3. Αυτό που δεν περίμενα είναι να συμμετέχουν σε τόσο μεγάλο βαθμό συστημικοί επιστήμονες στην τροφοδότηση της Άρνησης. Καταλαβαίνω, και περίμενα, ότι η πολιτεία θα συνεχίσει να δρα αντιδραστικά και όχι ενεργητικά- προορατικά: ότι π.χ. δεν θα έδειχνε ιδιαίτερο ζήλο να επενδύσει στον καθαρό αέρα των εσωτερικών χώρων, παρά την πλούσια πλέον βιβλιογραφία για την χρησιμότητά του. Όμως είναι καθήκον των συστημικών επιστημόνων (πανεπιστημιακών, Ακαδημίας, ενώσεων, συλλόγων) να πιέζουν για την εφαρμογή τέτοιων προληπτικών μέτρων δημόσιας υγείας- και δεν συνέβη.

4. Κάθε επιδημία οφείλει να αντιμετωπίζεται εκεί που εξελίσσεται, στην κοινότητα. Οι χώρες που χρησιμοποίησαν κάποιο είδος επιθετικού μέτρου περιορισμού της μετάδοσης του κορωνοϊού στην κοινότητα ήταν οι χώρες με τις λιγότερες απώλειες, σε αντίθεση με όσες χρησιμοποίησαν ως κριτήριο το “να μην υπερφορτωθεί το σύστημα υγείας”. Τα εκεταμένα διαγνωστικά δίκτυα, η επαγγελματική ιχνηλάτηση, η φροντίδα (και η επαγγελματική κατοχύρωση) των κατ΄οίκον ασθενούντων, η ταχεία και ευρεία διανομή (και η ύπαρξη σχετικού αποθέματος) ποιοτικών μέσων ατομικής προστασίας, όλα αυτά λειτουργούν και μπορούν να εκμηδενίσουν την ανάγκη του όποιου lockdown σε επόμενες πανδημίες- απλά χρειάζονται υποδομή και προγραμματισμό.

5. Το ότι θα έρθουν κι άλλες πανδημίες δεν είναι δα και κάποια τρομερή πρόβλεψη. Κάποιες θα είναι ισοδύναμες αυτού που ζήσαμε/ ζούμε, κάποιες ηπιότερες (όπως η γρίπη Η1Ν1 πριν κάποια χρόνια). Οι ανθρώπινες πράξεις που διαταράσσουν την ισορροπία των οικοσυστημάτων είναι βασικά υπεύθυνες, κι αυτό, μαζί με το αναπόφευκτο νέων πανδημιών, είναι που πρέπει να εκλαϊκευθεί και να επικοινωνηθεί ως σχολική ήδη γνώση.

*Ο Γιώργος Παππάς είναι Παθολόγος.

Είναι απόφοιτος και διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, έχει μακρό ερευνητικό έργο διεθνούς αναγνώρισης σε θέματα ζωονόσων και ετοιμότητας αντιμετώπισης επιδημιών (φυσικών και προκλητών).
Σε όλη τη διάρκεια της πανδημίας εξηγούσε και καθησύχαζε έναν μεγάλο κύκλο ανθρώπων με τις αναρτήσεις του γύρω από το θέμα στο Facebook.
Έγραψε και ένα βιβλίο για το θέμα: «Οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες». (ΔΙΟΠΤΡΑ_