Στην έκδοση της Δευτέρας 24 Μαρτίου καταγράψαμε ως είδηση την πρωτοβουλία πόλης της Ελβετίας να δίνει ιατρικά παραπεμπτικά σε μουσεία. Γράψαμε μάλιστα ότι το Υπουργείο Υγείας έχει ανακοινώσει ότι στο μέλλον θα εκπονήσει προγράμματα «Πολιτιστικής Συνταγογράφησης».

Φαίνεται ή μάλλον προέκυψε ότι μας διαβάζουν δύο στελέχη μεγάλων πολιτιστικών οργανισμών της χώρας, ο πρόεδρος του MoMUS Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος και η Σύμβουλος Καλλιτεχνικού Προγραμματισμού – Υπεύθυνη δράσεων Πολιτιστικής Συνταγογράφησης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνων, Άννα Βερνάρδου.

Και οι δύο έσπευσαν να μας ενημερώσουν ότι το πρόγραμμα τρέχει ήδη στους οργανισμούς τους!

Τι είναι το πρόγραμμα Πολιτιστικής Συνταγογράφησης.

Το πρόγραμμα Πολιτιστικής Συνταγογράφησης, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και υλοποιείται από το Υπουργείο Πολιτισμού, στοχεύει στη βελτίωση της ψυχικής υγείας μέσω της επαφής με την τέχνη και τον πολιτισμό. Τον συντονισμό και την επιστημονική επιμέλεια έχει αναλάβει το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακρίβειας «Κώστας Στεφανής», ενώ συμμετέχει πλήθος φορέων ψυχικής υγείας και εποπτευόμενοι οργανισμοί του Υπουργείου Πολιτισμού. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η Α’ φάση του προγράμματος, η οποία περιλάμβανε Πιλοτικές Δράσεις Θεραπείας μέσω Τέχνης για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Στις επόμενες μέρες ξεκινάει η Β’ φάση, που θα διαρκέσει έως τον Δεκέμβριο του 2025, προσφέροντας θεραπευτικές προσεγγίσεις όπως Δραματοθεραπεία, Εικαστική Ψυχοθεραπεία, Χοροθεραπεία, Κινηματογραφοθεραπεία και Μουσικοθεραπεία.

Στο MoMUS στη Θεσσαλονίκη Στο MOMus, από το 2020, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί προγράμματα Εικαστικής Ψυχοθεραπείας για διαφορετικές ομάδες ασθενών (ογκολογικούς, ασθενείς με άνοια κ.ά.) με ιδίους πόρους. 
Μέσω του προγράμματος Πολιτιστικής Συνταγογράφησης, δόθηκε η ευκαιρία να επεκταθούν οι δράσεις σε περισσότερους ωφελούμενους, σε όλα τα μουσεία του Οργανισμού. Μέσω της επαφής με την τέχνη οι ασθενείς μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, θέτουν εκ νέου νόημα στη ζωή και αναπτύσσουν θετική στάση απέναντι στη θεραπεία. Η ενσυνειδητότητα στην οποία στοχεύουν τα μουσειακά προγράμματα συμβάλλει σημαντικά στην ψυχική και σωματική ευημερία μειώνοντας το άγχος, την κατάθλιψη ακόμη και τον σωματικό πόνο.

Ο κ.Χριστοφιλόπουλος κάνει ιδιαίτερη μνεία στη δράση στο «Art Break», ένα πρόγραμμα που υποστηρίχθηκε από το «Σημεία Στήριξης» του Ιδρύματος Μποδοσάκη και ίδιους πόρους των συμμετεχόντων φορέων. Δημιούργησε ένα «εικαστικό δωμάτιο» στον 9ο όροφο του Θεαγένειου Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, με συλλογές έργων τέχνης, ταινίες animation και εμπειρίες VR. Στην υλοποίηση συμμετείχαν το MOMus, η Εταιρεία Έρευνας Εκπαίδευσης και Κλινικών Δεξιοτήτων του ΑΠΘ, το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (USC) και το Κέντρο Καθοδήγησης Καρκινοπαθών (Κ3). Συνολικά 256 επισκέπτες –ασθενείς, συνοδοί, προσωπικό του νοσοκομείου, ακόμα και τυπικοί επισκέπτες– αγκάλιασαν αυτήν τη δράση, επιβεβαιώνοντας τη θετική επίδραση της τέχνης στην ψυχολογία και την ψυχική ανθεκτικότητα όλων των εμπλεκομένων. Ιδιαίτερα θερμή ήταν η αποδοχή του ιατρικού και του νοσηλευτικού προσωπικού, για τους οποίους ο χώρος προσέφερε πνευματική ξεκούραση από την σκληρή και έντονη καθημερινότητα σε ένα αντικαρκινικό νοσοκομείο.

 

Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών συμμετείχε στην πρώτη πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος που πραγματοποιήθηκε εντός του 2024 αλλά και στην δεύτερη πιλοτική που αναμένεται να ξεκινήσει άμεσα.  

Παράλληλα, διεξάγεται έρευνα για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς του, με στόχο την καθιέρωσή του ως υπηρεσία ψυχικής υγείας.Οι συμμετέχοντες στη δράση του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών δεν έφυγαν απλώς με όμορφες μελωδίες στο μυαλό, αλλά με μια βαθιά, προσωπική εμπειρία. Σε διάστημα έξι μηνών, εκατό άτομα παρακολούθησαν δώδεκα συναυλίες και συμμετείχαν σε δώδεκα βιωματικές συναντήσεις, όπου η μουσική έγινε αφορμή για ουσιαστική επικοινωνία και έκφραση.

Το πρόγραμμα περιελάμβανε συναυλίες από διαφορετικά μουσικά είδη: την διάσημη βιολονίστα Janine Jansen, το jazz trio του Γιώργου Κοντραφούρη με τη συμφωνική ορχήστρα της ΕΡΤ, την Άλκηστη Πρωτοψάλτη, την Καμεράτα με έργα Μπαχ κ.α.

Μετά από κάθε συναυλία, οι συμμετέχοντες συναντιούνταν σε μικρές ομάδες, παρουσία εξειδικευμένου ψυχολόγου και υπεύθυνης καλλιτεχνικού έργου, ανταλλάσσοντας σκέψεις και συναισθήματα.

«Το πρόγραμμα όμως δεν ωφέλησε μόνο τους συμμετέχοντες. Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και οι άνθρωποί του ήρθαν σε επαφή με ένα νέο κοινό, αποκτώντας μια πολύτιμη εμπειρία που μπορεί να καθοδηγήσει τη μετάβαση σε έναν πολιτισμό πιο ανοιχτό και συμπεριληπτικό», μας είπε η κυρία Βερνάρδου.