
Η Φιλοσοφία της αποεξαφάνισης
Συναρπαστική η είδηση ότι εταιρεία βιοτεχνολογίας επανέφερε στη ζωή δύο ανταρόλυκους, ένα είδος που έχει εξαφανιστεί εδώ και 12.000 χρόνια. Το ζήτημα όμως εγείρει ηθικά και φιλοσοφικά ζητήματα. Τα συνοψίζουμε.

Πηγή: Colossal Bioscience
Δεν έχουμε δει το Game of Thrones για να γνωρίζουμε τους ανταρόλυκους.
Πριν από μερικά χρόνια όμως είχαμε καταγράψει στο FACT την είδηση ότι μια εταιρεία βιοτεχνολογίας ήθελε να επαναφέρει στη ζωή ένα είδος που είχε εξαφανιστεί πριν από χιλιάδες χρόνια: το μαλλιαρό μαμούθ.
Από τις μάλλον καλές γενικές γνώσεις που έχουμε για τις γονιδιακές τροποποιήσεις στο πλαίσιο της έρευνας για τη θεραπεία του καρκίνου θεωρήσαμε ότι το πρότζεκτ θα ήταν δύσκολο, ίσως και απίθανο να πετύχει.
Με έκπληξη διαβάσαμε λοιπόν ότι η ίδια εταιρεία, η Colossal πέτυχε να επαναφέρει στη ζωή, να αποεξαφανίσει όπως λέγεται, τους ανταρόλυκους, ένα είδος που έχει εξαφανιστεί εδώ και 12.000 χρόνια.
Εξίσου χαριτωμένη με τα λυκάκια που βλέπετε στη φωτογραφία μας φάνηκε η ιδέα να τα βαφτίσουν «Ρωμύλο» και «Ρέμο» τους δύο μυθικούς ήρωες που συνδέονται με την ίδρυση της Ρώμης και τους οποίους είχε μεγαλώσει μια λύκαινα.
- Το News247 δημοσίευσε ένα καλό άρθρο που αναφέρεται και στη διαδικασία που ακολουθήθηκε.
Ομολογούμε όμως ότι το κυρίαρχο συναίσθημα που μας κατέλαβε ήταν αυτό της φρίκης. «Θα αρχίσουμε τώρα να παριστάνουμε τους θεούς, “ανασταίνοντας” εξαφανισμένα είδη;».
Διαπιστώσαμε ότι αυτή η σκέψη που κάναμε αυθόρμητα είναι ένα από τα επιχειρήματα των σκεπτικιστών για τη διαδικασία της αποεξαφάνισης.
Και το διαπιστώσαμε μόλις καταφύγαμε στον Αλέξη Παπάζογλου, γνωστό σε όλους για τον σχολιασμό που κάνει στις ειδήσεις όταν τέμνονται με ζητήματα ηθικής και φιλοσοφίας στο podcast του «The Philosopher and the News‘ όπως και στο βιβλίο του «Καθημερινή Φιλοσοφία».
Μας πρότεινε δύο επεισόδια, της μισής ώρας το καθένα, από το podcast Philosopher’s Zone του δικτύου ABC.
Βρήκαμε και στο BBC μία λίστα με τα 10 εξαφανισμένα ζώα που επιστήμονες προσπαθούν να ξαναφέρουν στη ζωή.
Αλλά το σημαντικότερο για εμάς ήταν ότι μας κωδικοποίησε τα φιλοσοφικά ερωτήματα που συνδέονται με την αποεξαφάνιση.
Επιχειρήματα που υποστηρίζουν την αποεξαφάνιση
Αποκαταστατική Δικαιοσύνη: Οι άνθρωποι έχουν ηθική υποχρέωση να αναβιώνουν είδη που οδηγούνται σε εξαφάνιση από ανθρώπινες πράξεις. Για παράδειγμα, η εξαφάνιση των μαλλιαρών μαμούθ λόγω του κυνηγιού και της κλιματικής αλλαγής θα μπορούσε να δικαιολογήσει την αποεξαφάνισή τους ως αποκατάσταση βλαβών που έγιναν κατά το παρελθόν.
Διατήρηση της Βιοποικιλότητας: Η αποεξαφάνιση θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκατάσταση των οικοσυστημάτων με την επανεισαγωγή ειδών που έπαιζαν κάποτε κρίσιμους ρόλους, λειτουργώντας ως οικολογικοί δείκτες για τη χαμένη βιοποικιλότητα.
Επιστημονική και Αισθητική Αξία: Η αναβίωση εξαφανισμένων ειδών θα μπορούσε να προωθήσει την επιστημονική γνώση και να ικανοποιήσει τις αισθητικές επιθυμίες για μάρτυρες πλασμάτων από το παρελθόν.
Επιχειρήματα κατά.
Ευημερία των Ζώων: Η διαδικασία της αποεξαφάνισης συχνά συνεπάγεται ταλαιπωρία για τους αναδημιουργούμενους οργανισμούς. Τα κλωνοποιημένα ζώα μπορεί να εμφανίσουν γενετικές ανωμαλίες, αποβολές ή πρόωρους θανάτους, όπως φαίνεται στην περίπτωση του κλωνοποιημένου bucardo (είδος αιγοειδούς).
«Παριστάνουμε τους θεούς»: Η αποεξαφάνιση αντανακλά την ανθρώπινη αλαζονεία κι ένα απαραδεκτο επίπεδο ελέγχου στη φύση, υπονομεύοντας δυνητικά αξίες όπως η αγριότητα και η αυτονομία.
Κατανομή πόρων: Η προστασία και η διατήρηση (conservation) των ειδών υποχρηματοδοτείται σε παγκόσμιο επίπεδο και οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι πόροι που δαπανώνται για την αποεξαφάνιση θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν καλύτερα για την προστασία των υφιστάμενων ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση.
Αυθεντικότητα: Τα αναστημένα είδη είναι απίθανο να είναι πανομοιότυπα με τα αντίστοιχα εξαφανισμένα λόγω διαφορών στη γενετική, το περιβάλλον και την ανατροφή. Αυτό εγείρει ανησυχίες για τη δημιουργία «χιμαιρικών» οργανισμών παρά για πραγματικές αποκαταστάσεις.
Υπάρχουν κι αυτοί που προτείνουν την ηθική αξιολόγηση κατά περίπτωση
Το ηθικό επιτρεπτό της αποεξαφάνισης πρέπει να αξιολογείται από κάθε πρότζεκτ ξεχωριστά και τους στόχους του. Για παράδειγμα:
Το μαλλιαρό μαμούθ εγείρει μεγαλύτερες ηθικές προκλήσεις λόγω της πολυπλοκότητας της γενετικής μηχανικής που απαιτείται για να απεξαφανιστεί αλλά και των αμφιβολιών σχετικά με τη σκοπιμότητα του να απελευθερωθεί μετά στη φύση.
Η αποεξαφάνιση του άουροχς (είδος βοειδών) δημιουργεί λιγότερα ηθικά προβλήματα, αλλά εξακολουθεί να στερείται ισχυρής αιτιολόγησης, εκτός εάν κανένα από τα υπάρχοντα βοοειδή δεν μπορεί να εκπληρώσει την οικολογική του θέση.